Home › Nieuws › Een terugblik op het eerste NVZH-congres op 14 juni

18 juni 2024

Een terugblik op het eerste NVZH-congres op 14 juni

Een enorme diversiteit aan zelfregie en herstelinitiatieven en -organisaties uit alle hoeken van het land! Het jongste initiatief is pas drie maanden ‘oud’ (Herstelacademie in de wijk Crooswijk-Kralingen) en de oudste organisatie (De Waterheuvel) telt inmiddels 38 lentes!

Naast de vele verschillen is het ook op deze dag weer zo bijzonder om te ervaren wat ons ten diepste verbindt: geboren vanuit de eigen ontwrichtende ervaring van het verlies van betekenis en verbinding. En gedreven om die betekenis en verbondenheid (door, voor en mét elkaar) weer te hervinden. Even zo bijzonder is het telkens weer om te constateren dat we dat grotendeels op dezelfde manier doen (het vak) én organiseren (de onderneming).

Je verbonden en van betekenis voelen

Onder de indruk van de kennis en de positie van leden als het gaat om het maatschappelijke speelveld in hun regio en de beoogde verschuivingen van de ‘spelers’ binnen het IZA. Hoe je het ook went of keert: het is de bedoeling dat meer inwoners nabijer terecht kunnen voor zelfregie en herstel. Naast ggz, om ggz af te kunnen bouwen en ook om ggz te voorkomen. Vanuit de BV Nederland bezien is het doel dat de ggz betaalbaar blijft én toegankelijk blijft voor inwoners die het nodig hebben. En vanuit inwoners bezien is het doel dat ‘je verbonden en van betekenis voelen’, juist voor degenen die dat verloren zijn als gevolg van (langdurige of ernstige) psychische of maatschappelijke problemen, weer mogelijk wordt. De persoonlijke, maatschappelijke én economische waarde van ‘je weer verbonden en van betekenis voelen’ is immens. Ook tijdens het congres spat dat kapitaal van alle aanwezigen af.

Onderscheidend

Het vak van zelfregie en herstelorganisaties, om dat mens- en maatschappelijke kapitaal mogelijk te maken, staat als een huis. En ook de manier waarop we dat organiseren en ondernemen, altijd in congruentie met de ‘bron’ waaruit we ontstaan zijn, mogen we inmiddels beschouwen als een uniek kenmerk waarmee we ons onderscheiden. (Inmiddels hebben zo’n 100 mensen de Leergang voor Maatschappelijk Ondernemen voor zelfregie en herstelorganisaties gevolgd: een samenwerking tussen de NVZH, het Instituut voor Publieke Waarden, het Oranje Fonds en Mind.)

Was het dan een dag van vieren en achterover leunen? Nee. Althans, niet alleen. Juist die erkenning van de toegevoegde waarde van onze organisaties en van ons vak, in combinatie met de beoogde verschuiving van middelen (geld) en van spelers in het speelveld, heeft verrassende effecten. Of beter gezegd: zorgelijke effecten:

• Ggz-organisaties die vinden dat ze ons vak ook beheersen of -anders dan hun brancheorganisatie- vrijelijk denken te kunnen shoppen in de vastgestelde kenmerken van laagdrempelige steunpunten zoals zelfregie en herstelinitiatieven. (En bijvoorbeeld hun arbeidsmatige dagbesteding of basis-ggz + een WRAP-cursus willen verkopen als zelfregie en herstelinitiatief.)
• Regio’s die met betrekking tot de IZA-afspraak om te komen tot een dekkend netwerk liever spreken met welzijns- of ggz-organisaties dan met initiatiefnemers van zelfregie en herstelorganisaties.
• Ggz-organisaties die zich gedwongen voelen om tekorten bij de Zorgverzekeringswet ook te vertalen naar een rem op de ontwikkeling van hun zelfregie en herstelonderdeel (met Wmo-financiering).
• Gemeenten die vanwege het aanstaande ‘ravijnjaar’ juist minder in plaats van meer investeren in zelfregie en herstelorganisaties.
• Al langer lopende bottom-up samenwerkingen tussen ggz en zelfregie en herstelorganisaties om samen de bedoeling van het Verkennend Gesprek vorm en inhoud te geven, worden gestopt nu de financiering leidend lijkt te worden.
• En ook over het -inmiddels normaal veronderstelde- ‘gelijkwaardig aan tafel zitten’ kwamen zorgelijke signalen. De voorbeelden zijn pijnlijk, resoneren onmiddellijk met de bron waar we uit voortkomen en zeggen dus ook dat die bron nooit verloren mag gaan: nothing with us without us.

Verbindende belangen

Het gesprek over deze signalen konden we meteen voeren met Sarah Prins van Zorginstituut Nederland. Het Zorginstituut bood ons hun locatie én hun gastvrijheid aan om deze eerste ledendag mogelijk te maken! We spraken over hun rol in het stelsel en over hun maatschappelijke opgave. En ook over de grenzen en mogelijkheden van hun invloed. We spraken erover dat het woord ’samenwerken’ inmiddels verworden is tot een systeem-woord. Alle energie is uit dat woord vertrokken. Het uitspreken (of opschrijven) van dat woord verandert inmiddels niets meer. Er beginnen nieuwe woorden voor in de plaats te komen en een belangrijk moment waarop het begon te rondzingen was tijdens een bestuurlijk congres dat het Zorginstituut onlangs organiseerde. Die woorden zijn: elkaar vasthouden. Als mensen die woorden uitspreken gebeurt er wél iets. Dan verandert de energie. Degene die het uitspreekt wordt bescheiden. Het resoneert met de bedoeling. Het resoneert ook met de bron van waaruit zelfregie en herstelorganisaties zijn ontstaan. Het zou de beoogde verschuiving van de spelers in het speelveld ook zo helpen; dat we elkaar nodig hebben, dat niemand het alleen kan, dat we allemaal iets toevoegen. En dat de mens om wie het gaat het enige belang is. Een belang dat ons zou moeten verbinden.

Uur U?

Alexander Hoogendoorn van Zorgvrijstaat bracht in dat we toe zijn aan een nieuw instrumentarium; het huidige instrumentarium is niet ontworpen om wederzijds afhankelijk te kunnen en mogen zijn van elkaar. Het verbindt als er tijd en ruimte wordt gemaakt om dat nieuwe instrumentarium samen te gaan ontwerpen. Jacqueline van den Bos van Kompassie bracht in dat het tegelijkertijd het Uur U is: het kwartje kan ieder moment zowel de goede als de verkeerde kant op gaan vallen: we (alle spelers in het veld) houden elkaar vast om het écht anders te gaan doen, of het wordt toch ieder voor zich en God voor allen en we doen (nog hardnekkiger) wat we deden en krijgen (nog pijnlijker) wat we kregen.

Na de lunch was het tijd om kennis te delen en bij elkaar te halen en te brengen. TEAM ED verzamelde (letterlijk) emmers vol vragen, aanbod en dilemma’s, Herstelacademie Haarlem en Meer en Fameus creëerden vrije ruimte om te brainstormen over ‘het ideale steunpunt’ en Zorgvrijstaat en De Hoofdzaak verzamelden waar we als NVZH over 5 jaar willen zijn en hoe we dat samen mogelijk willen en kunnen maken.

Een intense dag, uitstekend voorbereid en georganiseerd door onze eigen congrescommissie en door Linda Jeekel met humor en creativiteit in perfecte banen gehouden (microfoon afgeven moet je bij onze leden nooit doen😊). En omdat taal (gelukkig) niet het enige voertuig is om je verbonden te kunnen voelen was er ook muziek door Ron Bormans (of we als beweging ook van het enthousiast meezingen zijn, laten we nog even in het midden 😊)

Op naar de volgende editie!

– Sonja Visser, directeur Nederlandse Vereniging voor Zelfregie en Herstel